Asociación Terra de Outes con Isaac Díaz Pardo

Estas marabillas de texto e de imaxe, chegadas a xeito de manda para entregar en man a Isaac Díaz Pardo,  proceden da Asociación Cívico-cultural Terra de Outes, un colectivo -deses que fan falla no país, polo tanto imprescindíbeis- que reacciona diante das alarmas ambientais ou da vulneración dos dereitos e liberdades colectivas. Actúa incluso coma un catalizador social que dinamiza a vida cultural da bisbarra de Outes. Por iso o activismo dos seus compoñentes ten que ver coa literatura, polo tanto tamén co idioma, coa difusión e protección do patrimonio, coa recompilación da historia da comarca e coa catalogación de feitos antropolóxicos e etnográficos significativos. As culturas material e inmaterial son as trabes mestras deste colectivo tan necesario. A el pertence o autor do texto que liñas abaixo reproducimos, e que non é outro que Ramón Blanco Fernández, persoa xa ben coñecida nos círculos culturais e literarios como gran dinamizador que é, ademais de fabuloso poeta. Xoán Xosé Mariño Reino, mestre igual co anterior persoeiro citado, dedícase outrosí á investigación sobre o patrimonio histórico-artístico de Outes, alén de ser especialista dunha das figuras máis importantes e interesantes das artes plásticas galegas: o escultor Xosé Ferreiro. Como pintor que é, Mariño Reino entrega nesta manda colectiva unha ilustración que ilumina as palabras de Ramón Blanco.

Saúde, beizóns e parabéns por ambas obras que homenaxean a Isaac, outro grande coma Ferreiro!!

Fráxil memoria de cerámica fina

I

Na mañá do tres de decembro de 1998 participei nunha “Camiñada a Ortoño”, organizada polo sindicato estudantil MEU, coa que uns cantos estudantes da USC conmemoramos o setenta e cinco aniversario da fundación do Seminario de Estudos Galegos. O roteiro ía desde a Facultade de Xeografía e Historia até a casa na que pasou parte da infancia Rosalía de Castro, na aldea do Castro (Ortoño-Ames), e onde se xuntaron en 1923 aqueles mozos entusiastas para fundaren o SEG. Nós tivemos que conformarnos coa lectura, na propia estrada, dun manifesto de loanza ao seu labor. Mais pola tarde, como colofón de luxo da nosa camiñada, no instituto de Bertamiráns (agora coñecido como IES Plurilingüe de Ames), celebrábase unha mesa redonda na que intervirían destacadas figuras culturais, entre elas: Xesús Alonso Montero, Antón Fraguas e Isaac Díaz Pardo. Os tres memoria pura. Coñecía ben o primeiro, pois era o noso profesor de literatura. Emocionoume saudar a Antón Fraguas, de quen pouco sabía, e lembro con orgullo como me tocou soster momentaneamente o seu caxato. Díaz Pardo era un mito, non só o cerebro daquela forxa de cerámica de onde saíra a miña grialia, o colgante que non sacaba nin para durmir (a pesar do seu considerábel tamaño e da evidente fraxilidade deste amuleto; “contra os que desprezan a poesía e a arte”), senón o intelectual e artista do que escoitara falar nalgunha aula, o mesmo que fixera as ilustracións d’A Esmorga, que me voan á memoria, para alí estalaren, como bolboretas de fráxil cerámica fina, cando penso na novela de Blanco Amor. Mentres descansaba na cadeira, no medio de tan modesto auditorio para tan selectos oradores, sentíame tremendamente afortunado por compartir ese tempo e ese espazo, e imaxinaba que o mundo non sabía da nosa sorte.

Desde logo, a anécdota da tarde tivo lugar cando Díaz Pardo, xa sentado cos seus compañeiros de mesa, se ergueu, sacou unha pequena cámara de fotos dun peto da chaqueta e, cun pícaro sorriso de neno, comezou a facernos fotos a nós, ao público!! Aquela sorte de mundo ao revés fixo soar a común gargallada estudantil, mais o vello sabía ben o que facía. Igual ca na súa arte, igual ca nas súas empresas, estaba a retratarnos. Para gardar a nosa memoria, para que fose menos fráxil.

II

Isaac
(autor: Xoán X. Mariño Reino)

Uns cinco anos despois, cando traballei na editorial Toxosoutos foi cando máis vin (non me atrevo a dicir “tratei”) a Isaac Díaz Pardo. A miña lembranza máis nítida del, a memoria menos fráxil, é a daquelas tardes de xuntanzas da Asociación Galega de Editores na biblioteca do Instituto Galego de Información (IGI), en San Marcos. A curiosidade dos vinte e poucos anos levábame a osmar polas dependencias daquel coloso, que tiña que ser a sede do xornal galego que non foi (en Bando, preto da RTVG, do centro territorial da TVE e mesmo do refuxio municipal de animais). Era así como por veces vía aquel home miúdo, de ollada grande (cal as figuras dos seus cadros), luminosa, cunha claridade de limpo esmalte. Envolto no seu gardapó gris movía de aquí para alá libros, cartafoles e pezas diversas, ás veces empuxando un carriño. Era o encargado de poñer orde nas cousas. Saudábao timidamente e aí estaba, outra vez, antes de perderse entre as estancias, o pícaro sorriso infantil, o sorriso dun neno cachado cando fai unha trasnada. Por aqueles días aínda eu non era consciente da trasnada que lle estaban a facer a el.

Cada vez que ía ao IGI atopábao, como se fose unha sombra a pagar por unha pena antes de deixar o mundo. Uns anos despois souben que vivía na planta alta do mesmo edificio. E que alí atesouraba o arquivo do Consello de Galiza (o goberno galego no exilio) e mais o legado artístico de seu pai, o pintor Camilo Díaz Baliño. E que a pena xa fora ditada nos círculos culturicidas prestos para cancerar o xenuíno Sargadelos. E que Díaz Pardo se viu obrigado a deixar tamén o seu último refuxio, que era o IGI, que era o seu mundo, que era tamén a súa casa. E todo iso deixaba.

Escribir estas liñas axudoume a recompoñer a fráxil memoria deses intres, como tiven un día que unir con pegamento a grialia rota. A louza e as figuras deseñadas por Díaz Pardo entraron nos nosos fogares mais a cerámica fina escacha con facilidade. A miña pequena homenaxe apenas é o pegamento que axuda a rescatar o que rompe. E xa non está el para poñer orde nas cousas. Porén, temos que seguir a loitar contra os que desprezan a poesía e a arte. Se unimos as pezas quebradas o amuleto nunca perderá o seu poder.

 

Texto: Ramón Blanco Fernández

Ilustración (ceras sobre papel): Xoán Xosé Mariño Reino

Asociación Cívico-cultural Terra de Outes