Xaime Toxo (Ateneo de Pontevedra), Isaac e os cómaros

Isaac na cidade da Magdalena (onde instala unha súa fábrica de cerámica en 1957)

Mestre, pedagogo e escritor nado en Bueu é Xaime Toxo, un literato sobradamente coñecido que hoxe gustou de colabrar, tanto de xeito individual como en representación do Ateneo de Pontevedra (do que ocupa o cargo da presidencia) para lembrar o centenario de Isaac Díaz Pardo.

Porque non debemos esquecer que xa pasaron cen anos do namento dese home pequeno con centos de ideas, con centos de proxectos e centos de ilusións. Velaí que cheguen as mandas, dende o pobo, contadas por centos e sentidas por millerios. 

Descarga aquí
a manda completa

Os textos de Xaime Toxo, ganduxados dende a lírica e a narrativa, foron premiados en varias ocasións: Accésits do Modesto R. Figueiredo (2002 e 2011), Certame de Relatos do Concello de Paradela (2002) e Manuel Murguía de narracións breves (2004). Coma a algúns e algunhas de nós, gusta do océano e das ribeiras, dos litorais e das literaturas, da letra e da auga..., de aí que a súa cabotaxe se trace entre As palabras que move o mar e o Caderno do mar, a Bitácora dun mariñeiro sentimental e outros títulos suxestivos para unha singradura de emocións. Deixamos aquí a súa alfaia, tributo a Isaac, que ten moito de mar, pero tamén de terra, que gasta da palabra pero outrosí dos ideais.

Beizón e saúde dende a liberdade que outorgan os cómaros!

Un xigante no cómaro

cómaro

 

substantivo masculino

1 Comareiro

Cómaros verdes.

2 Pequena elevación de terreo de pouca extensión. Só quedaba neve nos cómaros. 

SINÓNIMos: CUIÑA, LOMBA, OUTEIRO.

 

“Non é posible vivir humanamente sen preguntarse con temor e tremor que é a verdade, que é o amor, que é a morte”.  (Ignacio Castro)

 

Non cheguei a ter aquela foto devecida con Isaac, e mira que tiña ganas. A última vez que nos vimos foi no Museo do Pobo Galego, pouco tempo antes do seu pasamento. El en compañía de Avelino Pousa Antelo. Saudeinos. Quedei de regresar decontado e facela, unha foto dos tres. Entretívenme falando con Luís Cochón; cando me dei de conta o tempo pasara sen me decatar, a lendaria sedución de Luís. Eles fóranse, como a maioría dos presentes, e alá marchara a foto; unha vez máis quedara sen ela. O que non puiden imaxinar foi que aquela sería a última oportunidade de facela, de ter unha foto xuntos.

Isaac e o meu pai naceran no mesmo ano, 1920, un en Santiago e o outro en Bueu. Non chegaron a coñecerse. Digamos que pertencían a esferas con órbitas totalmente diferentes; como moito pode ser que se cruzaran algunha vez camiñando polas rúas dalgunha cidade, e tería que ser Santiago ou Pontevedra, que eran ás que meu pai máis transitaba. Non creo que Isaac estivese algunha vez en Bueu, mais tampouco podería afirmalo con rotundidade. Ao mellor acompañando a Urbano Lugrís cando este deseñara a capela dos Santos Reis, alá pola década dos cincuenta, un encargo que lle fixeran os irmáns Massó, os propietarios da conserveira e a baleeira, e de moitas cousas máis; e tomaba Lugrís cuncas co vello Castroviejo na baiuca de Amieiro, fronte da lonxa. Habería que investigar as datas e ver por onde andaba Isaac daquela. Miña nai era de Santiago, como Isaac. Meu avó, Julio, abrira unha tenda de baúis, maletas e bolsos na rúa Caldeirería, antes tivera unha zapatería onde lle deixara a deber, sempre o contaba, uns zapatos un Álvaro Cunqueiro mozo e estudante. Esa era a razón de que miña aboa, Patrocinio, lle tivese tanta antipatía a un lanzal Cunqueiro, sentimento que lle trasladou á miña nai, que cando me miraba cun libro del na man dicía “a ti gustárache, mais non pode ser boa persoa”. E ao mellor non o era, pero como escritor non tiña límites. Todos agora están vivos no reino dos mortos. Iso se a relixión na que cría fervorosamente a miña nai non consistía nun feixe de trolas, por iso, de non ser todo falso, agora, a pobre, pode ser que estea aturando a Cunqueiro - é unha posibilidade - para toda unha eternidade de anécdotas, receitas, lendas e historias fiadas, unha encanada na outra, ata facer do interminable a mellor desculpa para non presentarse diante do xulgador divino; quen lle reclamaría “a ver, Cunqueiro, que pasou con eses zapatos?”. “Agarde un intre, Señor, –retrucaría o de Mondoñedo - que estou acabando de contar outra vez o do mariño Sinbad”. É unha incógnita saber se a eternidade lle vai dar a Cunqueiro para largar todo o que levaba dentro. Miña nai, que non era muda no de contar e fiar, ben podería facer de sparring con aspiracións a título. Mireina unha tarde deixar mudo a Torrente Ballestar, do que era moi amiga, o que non resultaba doado. Ademais preparaba unhas ameixas á mariñeira con moito vinagre e perexil que poderían ter a Cunqueiro entretido enchoupando pan no mollo o que tarda en acontecer un ciclo xeolóxico. E mentres tanto que faría Isaac? Deseñar unha cadeira minimalista que lles permitise viaxar máis cómodos enriba das nubes; debuxar unha nova billa de cervexa con mascarón da Susana do Pórtico para regar as xoldas de anxos e arcanxos, lúbricos e bebedeiros; trazar as formas definitivas do bote que trasladou o corpo do apóstolo a través dos mares incógnitos. Unha caderna aquí, un tolete alá, un remo por couso e un mastro de oliveira da horta de Getsemaní no banco do navío. Vai ti a saber, hai tanto de que falar no ceo.

Xaime Toxo, Presidente do Ateneo de Pontevedra. Verán do 2020. 

Continúa a súa lectura

premendo na icona lateral

e descargado o texto

completo